Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska
Forum miłośników średniowiecznych fortyfikacji (zał. 05 Lis 2007)
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Egipt, Sakkara - mur okręgu grobowego Dżesera

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Obiekty sakralne -> Egipt
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Marcin600
Roztropny


Dołączył: 03 Lip 2015
Posty: 157

PostWysłany: Sob Cze 10, 2023 9:47 pm    Temat postu: Egipt, Sakkara - mur okręgu grobowego Dżesera Odpowiedz z cytatem

Okręg grobowy faraona Dżesera na nekropolii w Sakkarze jest obecnie datowany na 2670-2650 r. p.n.e. Otacza go najstarszy na świecie mur z ciosów kamiennych, o rozmiarach murów miejskich największych miast starożytnego Egiptu i dużych miast średniowiecznej Polski.

Dżeser (lub Dżoser, a właściwie: Neczerichet) był faraonem trzeciej dynastii, a jego panowanie wyznacza koniec okresu wczesnodynastycznego i początek Starego Państwa egipskiego.

Twórcą całego kompleksu grobowego wraz z murem obronnym był Imhotep - wezyr faraona (najpewniej członek jego rodziny), najwyższy kapłan Heliopolis, lekarz (ponoć twórca podwalin zasad etycznych obowiązujących lekarzy do dziś) i pierwszy w historii znany z imienia architekt. Jego sława była wśród Egipcjan tak wielka, że z czasem został ubóstwiony, a Grecy utożsamiali go z bogiem Asklepiosem (rzymskim Eskulapem).

Faktycznie dzieło Imhotepa jest genialne, nowatorskie i przełomowe - stworzył najstarszą znaną architekturę z ciosów kamiennych, a niemal wszystko, co składa się na kompleks grobowy Dżesera powstało „po raz pierwszy na świecie”: najstarsza egipska piramida (jeszcze schodkowa), najstarsze kamienne kaplice (np. 3 rodzaje kaplic na dziedzińcu Heb-Sed) i pawilony (kilka typów), świątynie (np. świątynia T), galeria kolumnowa i sala hypostylowa (przy wejściu do kompleksu), najstarsze kamienne elementy architektoniczne: cokoły, gzymsy (wieńczące i nadcokołowe), fryzy (fryz ureuszowy złożony z protomów kobr, fryz hekeron złożony z symboli kheker oraz fryz złożony z filarów dżed), najstarsze kamienne kolumny (połączone jeszcze z murem jako półkolumny lub ¾ kolumny, o trzonach gładkich, trójgraniastych, wiązkowych lub żłobkowanych - te ostatnie do złudzenia przypominające trzony kolumn greckich - późniejszych jednak o 2000 lat), lizeny, służki, wałki pionowe i poziome, blendy, nisze, kapitele (lotosowe/kielichowe, „kapturowe” i liściaste) i bazy kolumn, portale (wraz z kamiennymi imitacjami drewnianych podwoi drzwi osadzonych w zawiasach), okna, stropy kamienne w formie imitacji drewnianych belek, pozorne sklepienia „półparaboliczne” i odcinkowe, kamienne schody paradne itd. itp. Wcześniej cała architektura Egiptu (i reszty świata) była tworzona z surowych (nie wypalanych) cegieł mułowych, gliny, drewna, mat roślinnych (wiklinowych, z liści palmowych, papirusu itp.) i nie obrobionych kamieni (Stonehenge w obecnej formie jest o 200 lat młodsze), z ograniczonym użyciem pojedynczych obrobionych bloków kamiennych w specjalnych miejscach (stele, nadproża itp.). Tu wszystko jest w technice ciosowej. Uważa się, że Imhotep przetworzył w kamieniu wcześniejszą egipską architekturę z surowych cegieł i materiałów roślinnych w celu stworzenia „wiecznie trwałej repliki” miasta/pałacu królewskiego i okręgu świątynnego wraz z całą zabudową. Część budynków to „imitacje” - fasady i bryły bez wewnętrznych przestrzeni, ale część ma wewnątrz pomieszczenia użytkowe.

Wielu archeologów przypuszcza, że duże partie kompleksu (oczywiście poza Piramidą Schodkową i przyległościami), w tym dziedziniec Heb-Sed, wkrótce po wybudowaniu została intencjonalnie zasypana piaskiem („pogrzebana”) by służyć królowi i jego otoczeniu „na tamtym świecie” przez całą wieczność. Dzięki temu nie była przebudowywana czy naprawiana i w tak dobrym stanie zachowała się do naszych czasów w „czystej” formie z roku ok. 2660 p.n.e. Najbardziej reprezentatywne elementy kompleksu, po ich odkryciu i odkopaniu spod piasków pustyni przez archeologów, zostały zrekonstruowane do pierwotnej wysokości metodą anastylozy - przy użyciu oryginalnych, rozrzuconych elementów kamiennych ułożonych ponownie na swoim miejscu na w pełni zachowanych dolnych partiach i z ograniczonymi uzupełnieniami nowymi ciosami.

Mur:
Cały okręg grobowy otacza kamienny mur na planie prostokąta o wymiarach 545 x 278 m. W odległości 100 m od muru znajdowała się ogromna sucha fosa szerokości ponad 30 m i o głębokości sięgającej miejscami 20 m (dziś zasypana).
Zewnętrzną warstwę imponującego, kamiennego muru wykonano z precyzyjnie wyciętych, prostokątnych ciosów biało-żółtego wapienia z Tury. Dziś, po 46. wiekach pokrywa je miodowo-brązowa patyna, co wraz z uszkodzeniami powierzchni i krawędzi ciosów pozwala odróżnić partie oryginalne od jasnych i gładkich elementów uzupełnionych w trakcie współczesnych rekonstrukcji. Wnętrze muru wypełniają nieobrobione kamienie łączone gliną oraz piasek i rumosz skalny.

Długość muru wynosiła 1646 m, a jego wysokość 10,5 m - był więc rozmiarów muru dużego średniowiecznego miasta polskiego (ale jednak wyższy), np. zbliżoną wielkość miał Sandomierz. Dla porównania długość/wysokość kilku średniowiecznych murów polskich miast w XIV w. wg Widawskiego: Lublin - 1050/7 m, Kalisz - 1600/9,5 m, Poznań - 1700/7 m, Sandomierz - 1700/8-9 m, Łęczyca - 1150/8 m, Radom - 1100/5,5 m, Olkusz - 1100 m, Piotrków Tryb. - 1050/9 m, Będzin - 1000/8,5 m, Biecz - 1200 m, Gniezno - 850 m, Tarnów - 900 m, Szydłów - 1000/6-7 m, Wieluń - 1300/8,5 m, Warszawa - 1200 m (Kraków był jednak wiekszy - pierwotnie 2700/9,5 m, a po powiększeniu - 3400 m). W obrębie muru Dżesera (15,2 ha) zmieściłyby się niemal 2 starówki warszawskie (8,5 ha), ponad 2 średniowieczne Lubliny (7 ha) lub prawie cały Sandomierz (16 ha).

Z muru w regularnych odstępach wystawało 196 prostokątnych bastionów („baszt”). Bastiony i mury pomiędzy nimi zdobiło łącznie w 1680 prostokątnych wydłużonych nisz o wysokości ponad 9 m. W górnej części muru wyrzeźbiono też kwadratowe zagłębienia rozmieszczonych w regularnym układzie. Wielkie nisze i mniejsze zagłębienia zostały wykute już po ułożeniu muru ciosowego, za pomocą wczesnych narzędzi metalowych (miedzianych dłut, gdyż wytopu żelaza jeszcze wówczas nie wynaleziono) w sposób zadziwiająco precyzyjny.
Ta precyzja i mistrzostwo wykonania zadziwia nie tylko ze względu na prymitywne narzędzia, jakimi wówczas dysponowano, ale też z uwagi na fakt, że taki ciosowy mur wykonano po raz pierwszy na świecie - nigdzie nie istniały żadne wzorce, nie było wcześniejszych prób itd. Trzeba też dodać, że tak pięknie wykonanego muru ciosowego nie posiada niejedna romańska katedra budowana z maksymalną osiągalną w swym czasie precyzją, zaangażowaniem rzemieślników i nakładami finansowymi - 3700 lat później! Duże osiągnięcie i imponujący zabytek (wielkie piramidy w Gizie powstały niemal 200 lat później).

Mur posiadał 14 pozornych bram (ślepe wrota) w prostokątnych występach i tylko jedną rzeczywistą bramę we wschodnim boku w pobliżu południowo-wschodniego narożnika. Ta wąska (nieco ponad 1 m szerokości) i wysoka brama służy do dziś za wejście do kompleksu. Sama brama oraz przyległy odcinek muru zostały odbudowane do pełnej wysokości. Dolne partie muru są też widoczne w południowym boku okręgu. Pozostałe odcinki są dziś niewidoczne - skrywają je piaski pustyni.
Za bramą znajduje się wąski i wysoki korytarz wejściowy przykryty kamiennym stropem imitującym okrągłe drewniane belki. Od środka korytarz kończy wewnętrzna brama zaopatrzona w wykonane z kamiennych ciosów przedstawienia drewnianych, otwartych wrót wraz z zawiasami. Prowadzi ona do niewielkiego przedsionka, za którym znajdują się kolejne „kamienne wrota”, tym razem jednoskrzydłowe. Dalej droga wiedzie przez zadaszoną galerię kolumnową i poprzeczną salę hypostylową, by przez kolejne, wewnętrzne „kamienne drzwi” wyjść na ogromny dziedziniec przed piramidą w sercu kompleksu. Dziedziniec ten z trzech stron również otaczał kamienny mur pilastrowy - w części zachowany, we fragmentach odtworzony.

Mur okręgu nie posiadał krenelażu (nie odnaleziono żadnych elementów ewentualnych blank) i miał płaskie zwieńczenie.
Mimo, że nie był to mur stricte obronny (choć chronił wnętrze okręgu), to według egiptologów stanowił odtworzony w kamieniu (w skali 1:1) dość dokładny obraz murów obronnych z cegły suszonej, jakie w tym czasie otaczały duże egipskie miasta, np. pobliską stolicę Egiptu - Memfis (eg. Men-nefer, wówczas zwaną Ineb-hedż co znaczy „Biały Mur”) oraz pałace faraonów. Toczy się spór, czy obrazuje on mur miasta Memfis, czy też mury pałacu-cytadeli faraona w tymże mieście. Zresztą na podstawie zachowanych przedstawień wiemy, że takie mury były do siebie podobne: z cegieł mułowych, „tynkowane” na biało gliną, wzmocnione drewnianymi belkami, z gęsto ułożonymi charakterystycznymi występami/bastionami i panelami/niszami, kwadratowymi zagłębieniami w górnej części i wąskimi, wysokimi wejściami (nie istniały wówczas jeszcze wozy kołowe i nie znano np. koni, bramy służyły wyłącznie ruchowi pieszemu, ew. z pomocą osiołków).

Mury egipskich miast i twierdz budowano w zasadzie wyłącznie z suszonych cegieł i pomimo, że były potężne, praktycznie nic z nich nie zostało do dzisiejszych czasów. Mur okręgu Dżesera daje nam niepowtarzalny wgląd w to, jak wyglądały mury najstarszych miast w Egipcie (i jednych z najstarszych na świecie). Trzeba też pamiętać, że to pierwszy na świecie mur z kamiennych ciosów, który liczy niemal 4700 lat - archetyp wszystkich murów ciosowych i punkt początkowy architektury ciosowej.

Wejście na teren ogromnej nekropolii Sakkary jest płatny - aktualne ceny i godziny otwarcia można znaleźć tutaj: https://egymonuments.gov.eg/en/monuments/the-step-pyramid-complex-of-djoser

Mur okręgu grobowego Dżesera w obszarze nekropolii jest w pełni dostępny dla „obwąchiwaczy murów”, do wejścia prowadzi drewniany chodnik pomagający w zmaganiu z piaskami Sahary. Z udogodnień - w pobliżu parking i posterunek wojska/policji. Z uciążliwości - kilku sprzedawców pamiątek i samozwańczych przewodników, ale w porównaniu z Gizą panuje tu niemal sielski spokój. W pobliżu jest też świetne Muzeum Imhotepa z wieloma detalami architektonicznymi, rzeźbami itp. (niestety w muzeum nie byłem).

Moje zdjęcia ze stycznia 2023 r.
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Obiekty sakralne -> Egipt Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz dołączać plików na tym forum
Nie możesz ściągać plików na tym forum