Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska
Forum miłośników średniowiecznych fortyfikacji (zał. 05 Lis 2007)
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Gołańcz

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Wielkopolskie -> Zamki
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11819
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Sob Wrz 26, 2009 1:44 pm    Temat postu: Gołańcz Odpowiedz z cytatem

Pierwsza wzmianka o wieży mieszkalnej rodu Pałuków pochodzi z 1383 roku. Dokładna data budowy wieży o wymiarach 11 na 16,6 m nie jest znana. Pierwotnie była ona otoczona drewnianymi budynkami i urządzeniami obronnymi oraz fosą. W końcu lat 60. XV wieku zamek przeszedł w ręce Grudzińskich i zapewne został przez nich rozbudowany. Dziedziniec otoczono ceglanym murem obronnym z basztą w północno-zachodnim narożniku i bramą wjazdową w kurtynie zachodniej.
Na początku XVII wieku warownia stała się własnością Smoguleckich. Po zniszczeniach w czasie najazdu szwedzkiego w roku 1656, zamek został odbudowany i znajdował się w rękach między innymi: Flemmingów, Przebendowskich i Mielżyńskich. W pierwszej połowie XIX wieku, gdy należał do Czarneckich, został ostatecznie opuszczony. Do dzisiaj zachował się główny budynek mieszkalny otoczony od północy murem obronnym, oraz ruiną bramy wjazdowej i baszty od zachodu.

plan zamku z XV wieku wg.A.Kąsinowskiej, M.Strzałko 1997


rekonstrukcja zamku z XV wieku wg. J.Salma


zamek od południowego wschodu w I połowie XIX wieku na rysunku E.Raczyńskiego
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
meickel
Roztropny


Dołączył: 27 Sie 2008
Posty: 163

PostWysłany: Nie Wrz 27, 2009 3:18 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Nie tyle zachował się, co został zrekonstruowany - wnętrze w surowym żelbecie, śmietnik i pijalnia piwa. Wzdycham do atmosfery tego obrazka Raczyńskiego.
_________________
?lady zaginionej cywilizacji: http://www.closeddoor.eu
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11819
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Czw Wrz 23, 2010 5:18 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

ARCHEOLOGICZNO-ARCHITEKTONICZNE BADANIA ZAMKU W GOŁAŃCZY KOŁO WĄGROWCA NA PAŁUKACH

Badania zamku w Gołańczy prowadzą mgr Tomasz Olszacki i dr Artur Różański, a ich uczestnikami są studenci kierunku archeologia z uniwersytetów łódzkiego i poznańskiego. Do tej pory przeprowadzono dwa sezony miesięcznych badań (2009 i 2010), finansowania których podjął się Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

Zamek w Gołańczy to mało znany, ale bardzo ważny obiekt dla dziejów polskiej architektury obronnej. Jego najstarszym, a jednocześnie najlepiej zachowanym elementem jest ceglana wieża mieszkalna, czyli donżon. Budowla ta, o wymiarach około 11,0 x 16,60 m, ma pięć kondygnacji, a przykrywa ją wyniosły, czterospadowy dach. Gmach ten od fundamentów do poziomu gzymsu datować można na około połowę XIV stulecia, co czyni zeń jedną z najlepiej zachowanych budowli rezydencjonalnych z tego czasu w dawnym Królestwie Polskim.

Najbardziej prawdopodobnym wydaje się łączenie fundacji zamku z osobą biskupa włocławskiego Macieja z Gołańczy pochodzącego z możnego rodu Pałuków (na stolicy biskupiej zasiadał w latach 1323-1364, po utracie wzroku zrezygnował z pełnionego urzędu, a zmarł w roku 1368 r.). W każdym razie po badaniach z 2009 r. jednoznacznie wykluczono możliwość posadowienia donżonu na starszych reliktach budowlanych, a najstarszą warstwę kulturową, zdeponowaną na warstwie budowlanej wieży, datowano na drugą połowę XIV w. – drugą ćwierć XV w.

Widok na północną, reprezentacyjną elewację donżonu. Fot. A. Różański 2010


Sanitariaty i ogrzewanie, czyli średniowieczne luksusy biskupiej rezydencji

Donżon biskupa Macieja był budowlą o bardzo wysokich, iście europejskich, walorach rezydencjonalnych, a także obiektem prezentującym ponadprzeciętne standardy architektoniczne. Od strony północnej do donżonu wiódł do dziś zachowany ostrołuczny portal wykonany ze specjalnie formowanych cegieł – kształtek. Portal ten znajduje się w zagłębieniu zwieńczonym półkolistym łękiem opartym na mocno już zwietrzałych kapitelach wykonanych z tzw. sztucznego kamienia, zaś po obu stronach wspomnianego zagłębienie znajduje się prowadnica na bronę – kratę zabezpieczającą niegdyś wejście do siedziby. Ponad łękiem półkolistym znajdował się drewniany ganek obiegający wieżę mieszkalną, a wyżej jeszcze jeden – ostrołuczny łęk.

W poziomie czwartej – mieszkalnej kondygnacji, oglądać można istniejące relikty XIV-wiecznego „węzła sanitarnego”, na który składało się lawabo (umywalka) i …pisuar z misami wykonanymi ze sztucznego kamienia i odpływami w grubości muru. Oprócz tychże „sanitariatów”, mieszkanie feudała obsługiwała jeszcze murowana latryna, wysunięta przed południową elewację zamku, czyli w stronę jeziora Smolary. Jak wynika z towarzyszących tegorocznym badaniom archeologicznym ekspertyz geomorfologicznych, wykonanych przez dr. Piotra Kittla, nieczystości z latryny spadały w średniowieczu w obszar przybrzeżnego trzcinowiska, gdyż zamek zbudowano na półwyspie, tuż przy krawędzi akwenu. Rezydencja ogrzewana była w pierwszej fazie jej użytkowania przez piece z kafli naczyniowych, znalezione w najstarszej śmietniskowej warstwie kulturowej.

Poszukując wzorców architektonicznych dla gołanieckiego donżonu po pierwsze wskazać należy na odległy od Wielkopolski obiekt, położony w centrum życia XIV-wiecznego Kościoła, czyli dobrze znany elitom, w tym także i Maciejowi, pałac w południowofrancuskim Awinionie, w obrębie którego znajdowało się mieszkanie papieża ulokowane w donżonie zwanym Wieżą Aniołów (na analogię tę zwrócił uwagę już przed omawianymi badaniami prof. J. Skuratowicz). Oczywiście możliwości finansowe biskupa włocławskiego były mniejsze, ale popularność domów wieżowych w realizacjach Macieja oraz jego bratanka i następcy – Zbyluta, wydają się uzasadniać tę hipotezę (kościelne zamki w Ciechocinie, Raciążku, może też we Włocławku i opisywany tu prywatny zamek w Gołańczy).

Rozbudowa zamku

W drugiej fazie, datowanej na około połowę XV w. i hipotetycznie tylko łączonej z ostatnimi męskimi przedstawicielami rodu Pałuków-Gołanieckich, powstał murowany, zewnętrzny obwód obronny zamku, obecnie fragmentarycznie zachowany od strony północnej, wschodniej i zachodniej, z cylindryczną wieżą w północno-zachodnim narożniku, dostosowany już do wymogów obrony artyleryjskiej (podobne obwody powstały w zbliżonym czasie na licznych zamkach niżowych, m. in. w Borysławicach, Gosławicach, czy w Radzikach Dużych).

W zbliżonym czasie powstał nasyp, przy pomocy którego „odsunięto” jezioro od wieży mieszkalnej, zyskując tym samym miejsce na realizację obwodu obronnego od strony południowej. Gdy wokół donżonu wykształciło się międzymurze zaistniała konieczność przesunięcia latryny poza obręb parchamu (dziedzińca), co osiągnięto poprzez przesunięcie jej na zewnątrz południowego muru obwodowego. W trakcie badań archeologicznych zidentyfikowano relikty konstrukcji, na której opierał się ganek prowadzący do tej właśnie, „nowej” latryny.

Fundamenty średniowiecznej latryny (z prawej strony), południowego muru obwodowego (z lewej strony), łączącej je konstrukcji ceglanej pod latrynę II fazy (pośrodku) i fundament XVIII-wiecznej klatki schodowej (w górnej części zdjęcia). Fot. T. Olszacki 2010


Pośród zabytków archeologicznych związanych z okresem średniowiecznym wymienić można liczne ułamki naczyń glinianych (w tym okazy ze znakami garncarskimi w postaci krzyża równoramiennego), metale (fragment puginału, groty strzał i bełtów, gwoździe, miedziane naczynie), a także kości zwierzęce i nieliczne zabytki szklane.

Masowy grób z czasów „potopu”

W fazie trzeciej, datowanej na wiek XVI, do połowy wieku XVII, doszło do dalszej rozbudowy zamku w kierunku południowym, która odbyła się po kolejnych robotach ziemnych polegających na nawiezieniu mas ziemi i ukształtowaniu obszernego plateau. Budynki, które powstały na tak uformowanym „zamku dolnym”, zbudowane były w konstrukcjach nietrwałych, a ich pozostałości zachowały się w bardzo złym stanie. W tej właśnie fazie w obszarze międzymurza oraz w strefie zamku dolnego (a przynajmniej w zachodniej części jego dziedzińca) ułożono kamienny bruk, który przez dłuższy czas pełnił funkcję warstwy użytkowej.

Kres funkcjonowania tej zabudowy związany był z wydarzeniami wojny polsko-szwedzkiej, czyli „potopu”, z którą to wojną łączy się wyjątkowo interesujące, ale i tragiczne znalezisko w postaci mogiły bitewnej, niespodziewanie odsłoniętej w sezonie 2010.

Mogiła ta znajdowała się w obrębie dziedzińca zamku dolnego, w jego zachodniej partii, a wyeksplorowana została w około 1/3-1/4 całkowitej wielkości. W przebadanym fragmencie rozpoznano szczątki 17 osób pochowanych w trzech, zalegających na sobie warstwach. Brak decyzji konserwatorskich odnoszących się do dalszego postępowania ze szczątkami poległych i nieobecność antropologa spowodowały, że podjęto decyzję o pozostawieniu szczątków na miejscu z perspektywą dalszych działań w przyszłości. Tym samym nie odsłonięto w pełni trzeciej warstwy szczątków, ani też nie uzyskano odpowiedzi, czy jest ona najgłębiej położoną.

Szkielety ułożone były w porządku anatomicznym, jednak sposób ich złożenia do jamy wskazuje na brak poszanowania dla pochowanych, których ciała zrzucano w sposób dowolny, gęsto wypełniając nimi mogiłę. Co więcej, czaszki niektórych ofiar zostały świadomie rozbite przy pomocy kamieni eratycznych, co świadczyć może o dobijaniu rannych, bądź też mszczeniu się na zabitych.

Przy pochowanych nie znaleziono żadnych przedmiotów osobistych, ani też szczątków ubrań (materiału, skór, guzików, sprzączek i in.) – zapewne więc ciała pochowano nagie. Przy jednej z czaszek spoczywała kulka od ręcznej broni palnej.

Opisaną mogiłę łączyć należy z wydarzeniami jakie rozegrały się na zamku około 3 maja 1656 roku. Wówczas to szlachta z okolic Gołańczy, wraz z chłopami i duchownymi zamknęła się w murach gołanieckiego zamku i podjęła nierówną walkę z wojskami szwedzkimi. Jak donoszą późniejsze źródła, po zajęciu obiektu Szwedzi dokonali masakry obrońców, która pochłonąć miała kilkaset ofiar (w różnych wersjach od około 200, do ponad 400).

W świetle badań terenowych cała sprawa staje się nader tajemnicza, gdyż ulokowany w obrębie zamkowego dziedzińca masowy grób pozostawał najwyraźniej nieznany nie tylko współcześnie, ale i wnet po „potopie”, gdyż tuż obok niego ulokowano w drugiej połowie XVII w. kuchnię, a cienka warstwa gruzu zalegająca na mogile nigdy nie została przerwana. Wobec powyższych uwag prawdopodobne wydaje się, że Szwedzi dokonali pochówku po kryjomu przed miejscową ludnością, a wiedza o miejscu spoczynku ofiar okryta była tajemnicą aż do tego roku.

Z warstwami destrukcji powstałymi w 1656 r. wiążą się także liczne zabytki, w tym interesujące błękitno-białe płytowe kafle piecowe z wyobrażeniami starożytnych bohaterów (między innymi Aleksandra Wielkiego, zapewne także Cezara) oraz monety dynastii Wazów.

Zamek po „potopie”

Faza IV to okres użytkowania zamku po wojnie polsko-szwedzkiej. W tym czasie na zamku dolnym powstał szachulcowy dom wschodni zbudowany na fundamentach filarowo-łękowych, położona po zachodniej stronie dziedzińca także szachulcowa kuchnia, jak i nowa, barokowa brama (do dziś zachowana) i przyległy do niej budynek, również wykonany z materiałów nietrwałych.

Fundamenty XVIII-wiecznego domu wschodniego na zamku dolnym. Fot. T. Olszacki 2009


Obiekty te zidentyfikowane zostały w trakcie badań z lat 2009-2010. Znany jest także ich opis inwentarzowy z 1723 r. Pośród materiału zabytkowego szczególną uwagę zwrócić należy na zachowane in situ odpadki kuchenne, w tym kilkadziesiąt fragmentów muszli ostryg. Aktualnie materiały z badań znajdują się w opracowaniu. Przygotowywane są także artykuły wstępnie informujące o dotychczasowych odkryciach. Badania być może będą kontynuowane w przyszłym roku.

Widok ogólny mogiły bitewnej z 1656 roku. Fot. T. Olszacki 2010

autorzy: Tomasz Olszacki, Artur Różański
źr:http://archeowiesci.wordpress.com
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11819
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Nie Lip 15, 2012 9:27 am    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

lipiec 2012


Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Pon Lip 16, 2012 1:10 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

http://gunthera.wordpress.com/tag/golancz/
_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Nie Wrz 30, 2012 9:09 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Zainteresowany jestem starymi zdjęciami/pocztówkami/rysunkami jak zamek mógł wyglądać przed odbudową. Czy Kowalenko mógł w latach 30-tych potraktować ten obiekt jako grodzisko stożkowe z ruinami.
_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
meickel
Roztropny


Dołączył: 27 Sie 2008
Posty: 163

PostWysłany: Wto Paź 02, 2012 10:41 am    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Którą odbudowę masz na myśli? Jeśli to współczesną, to na oko polegała na wypełnieniu niewielkich ubytków na koronie i licu murów oraz pęknięcia nad wejściem.
_________________
?lady zaginionej cywilizacji: http://www.closeddoor.eu
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Sro Paź 03, 2012 3:09 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Napisałeś powyżej:
meickel napisał:
Nie tyle zachował się, co został zrekonstruowany

To mnie właśnie interesuje.

_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
meickel
Roztropny


Dołączył: 27 Sie 2008
Posty: 163

PostWysłany: Czw Paź 04, 2012 10:54 am    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Bryła na pewno nie została zmieniona. Trudno powiedzieć, jak wyglądały otwory okienne, bo wszystkie obramienia w żelbecie. Dach, stropy, klatka schodowa to świeżynki bez próby zachowania oryginalnego układu.

O ile można było z łatwością potraktować to to jako ruiny, bo termin jest nieostry, to byłby problem z grodziskiem stożkowym - teren jest płaski jak stół.

_________________
?lady zaginionej cywilizacji: http://www.closeddoor.eu
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Czw Paź 04, 2012 8:14 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Kowalenko tak opisał:
Cytat:
O 300 m na wsch. od miasteczka, na płn. brzegu jez. Smolary, wśród łak grodzisko stożkowate z ruinami zabudowań na szczycie. Obok ruin J. Kostrzewski odkrył osadę łużycką i wczesnohistor. ze skorupami, polepą i kości zwierząt.


edit: Poprawiłem literówke w cytacie.

_________________
http://lucivo.pl/


Ostatnio zmieniony przez czcibor dnia Pią Paź 05, 2012 8:10 pm, w całości zmieniany 2 razy
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
meickel
Roztropny


Dołączył: 27 Sie 2008
Posty: 163

PostWysłany: Pią Paź 05, 2012 9:22 am    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Wszystko pięknie pasuje - ale gorsze bzdury (łącznie z pomyleniem stron świata) widziałem w dziełach różnych dr hab.
_________________
?lady zaginionej cywilizacji: http://www.closeddoor.eu
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Pią Paź 05, 2012 8:12 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Zgadza się. Kowalenko również wolny od błędów nie jest.
_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Pią Kwi 11, 2014 1:11 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Wie ktoś czy do środka da się wejść?
_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11819
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Sob Kwi 12, 2014 10:26 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Jak ja tam byłem 2 lata temu to nie było takiej możliwości, no chyba, że przez płot, ale legalnie nie
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Pon Kwi 14, 2014 8:23 am    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Forsowanie płotu jest ok. Bardziej pytanie czy później wejście nie jest zamurowane Smile
_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11819
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Wto Maj 20, 2014 9:27 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

https://drive.google.com/file/d/0B5Egdne4nfuSMXhlMmVkNV90dnc/view?usp=sharing

Ostatnio zmieniony przez Becik dnia Czw Cze 15, 2017 9:46 pm, w całości zmieniany 1 raz
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Sro Cze 17, 2015 9:59 am    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Wydana została praca na temat Gołanieckiej wieży:

Pisałem do tamtejszego GOKu czy można nabyć ale jeszcze cisza.

_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Wto Cze 23, 2015 9:49 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

GOK się odezwał, że książkę mogę przesłać za darmo. Co uczynili, dziś odebrałem z poczty. Tak więc zachęcam do pisania.
_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
czcibor
Hetman wielki koronny


Dołączył: 09 Lut 2010
Posty: 1234
Skąd: Poznań

PostWysłany: Nie Lip 12, 2015 3:11 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Autopsja 11.07.2015











No i na koniec budynki z twarzami - wieża, która jest zszkowana i niezadowolona, że trzymana jest za płotem.

_________________
http://lucivo.pl/
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Odwiedź stronę autora
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Wielkopolskie -> Zamki Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Możesz dodawać załączniki na tym forum
Możesz ściągać pliki na tym forum