Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska
Forum miłośników średniowiecznych fortyfikacji (zał. 05 Lis 2007)
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Chełmża

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Kujawsko-Pomorskie -> Mury miejskie
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11819
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Pią Sty 11, 2008 8:49 pm    Temat postu: Chełmża Odpowiedz z cytatem

Chełmża prawa miejskie otrzymała w 1251 roku od Krzyżaków (zdobyta przez nich w 1233 roku) i tym samym należy do jednych z najstarszych miast pomorskich.
Obok kościoła św. trójcy zachował się jedyny fragment muru miejskiego z przejściem. Niestety nie udało mi się niczego więcej na temat obwarowań Chełmży znaleźć.


Ostatnio zmieniony przez Becik dnia Pią Sty 30, 2009 7:31 pm, w całości zmieniany 1 raz
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
lothar79
Dworny


Dołączył: 20 Lis 2008
Posty: 30

PostWysłany: Pią Lis 21, 2008 9:05 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

No to pozwolę sobie nieco pomóc... Wink

Cytat:
Prawdopodobnie pierwszy etap budowy kamienno-ceglanych murów obronnych miasta z basztami i podnoszonymi bramami 29 rozpoczęto w czasach następcy Wernera, biskupa Henryka (1292 - 1301)30. Hipotetycznie można też założyć. że budowę systemu umocnień chełmżyńskich - w jego głównym założeniu (tj. mury z basztami okalające miasto ze wszystkich stron oraz bramy miejskie) zakończono podczas rządów kolejnego biskupa Hermana (1303 - 1311), znanego m.in. z rozpoczęcia budowy murowanego kościoła św. Jakuba w Toruniu czy zamku pod Wąbrzeźnem. Jedynym znanym nam i wielce prawdopodobnym widokiem jest rycina miasta, znajdująca się na mapie Prus z 1542 r.



Widoczne na tej rycinie mury obronne zamykają południowo-wschodnią część miasta, od strony Jeziora Chełmżyńskiego. Kolejne informacje o murach pochodzą z opisu Chełmży pastora Krzysztofa Hartknocha, wzmiankującego o resztkach murów otaczających Chełmżę oraz zapiski pochodzące z XVII wiecznych akt kapituły katedralnej.
Późniejsze losy murów chełmżyńskich jak i ich stan nie są jak dotąd znane. Można tylko domniemywać, że doznawały uszczerbku w czasach wojennych, po czym były naprawiane. Wiadomo jednak, że istniały do połowy XIX wieku, bowiem właśnie wtedy - zapewne ok. 1862, władze miasta zadecydowały o ich rozebraniu. Jedną z ostatnich wzmianek jest opis fragmentów murów chełmżyńskich autorstwa L. Baczko, wspominający o zbudowaniu ich z kamienia polnego oraz o ich wysokości (30 stóp) i szerokości (3 stóp). Do miasta prowadziły w zasadzie dwie bramy: Toruńska od południa i Grudziądzka od północy. Trzecią. pośledniejszą, bramą była tzw. Brama Boczna, prowadząca w kierunku Miałkusza ku łąkom i stodołom miejskim. W murach, szczególnie od strony jeziora były też z pewnością przebite niewielkie furty umożliwiające dostęp rybakom do łodzi i rzemieślnikom miejskim do czerpania wody pitnej i tej niezbędnej w procesie produkcyjnym (m.in. produkcja piwa, działalność rzeźni i garbarni).
Mury miejskie, szczególnie przy miejscach szczególnie narażonych na atak były wzmacniane basztami, o których zachowały się nikłe informacje. O takiej formie architektonicznej wzmiankują inwentarze dóbr kapituły, opisujące jedną z takich murowanych baszt, krytej dachówką, przy murze w pobliżu katedry.
Dostęp do miasta ograniczały też fosy napełnione wodą, zasilaną z lokalnych cieków wodnych. a od południa mur chroniły bezpośrednio wody jeziora . Jeszcze na przełomie XIX i XX wieku były czytelne ślady po fosie przy kościele św. Mikołaja i św. Trójcy.


cytat pochodzi z :
Piotr BIRECKI „Dzieje sztuki w Chełmży” , Chełmża 2001, str. 15-17
(Wydawca: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliana Prejsa w Chełmży Rynek 4)


Pozdrawiam serdecznie
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11819
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Pią Lis 21, 2008 9:14 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Z Chełmży ciężko było znaleźć cokolwiek Smile, jest to jedyny znany widok miasta otoczonego murami? Posiadasz może plan średniowiecznego układu miasta?
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
lothar79
Dworny


Dołączył: 20 Lis 2008
Posty: 30

PostWysłany: Pią Lis 21, 2008 9:38 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Rycina 1, której nie zamieszczałem, przedstawia powyższy szkic, ale w bardzo prymitywny sposób. Myślę, że jest to właśnie "schemat wyjściowy", na podstawie którego ktoś opracował dokładniejszy rysunek przedstawiony powyżej.

Pytałeś o średniowieczny układ miasta. Przedstawia go rycina 3 w tej samej pozycji książkowej:


Pozdrawiam serdecznie
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Marek Szajerka
Honorowy


Dołączył: 12 Kwi 2009
Posty: 466

PostWysłany: Wto Sie 01, 2023 10:45 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

W przypadku planu Chełmży widać, jak na dłoni błąd niemieckiego badacza Grudziądza Xavera Froelicha. W Chełmży, tak, jak w Grudziądzu, po przeciwstawnych stronach były kościół katedralny ze skrzydłem mieszkalnym dla kanoników katedralnych oraz na drugim krańcu miasta kościół parafialny.

W 1243 r. biskupstwo misyjne w Prusach zostało podzielone na mniejsze diecezje, w tym chełmińską i pomezańską. W 1255 r. biskup pomezański Ernest w drodze zamiany oddał Grudziądz Krzyżakom i swoją siedzibę przeniósł do Kwidzyna. Kontrolę kościelna nad Grudziądzem przejął biskup chełmiński Heidenrik. Planował fundację kolegiaty w Wąbrzeżnie, ale fundacja upadła. Sprawę wyjaśnia przejęcie kościoła św. Mikołaja w Grudziądzu.
W związku z tym, że w świetle faktów historycznych Grudziądz jest pierwowzorem dla katedr ( w szerokim tego słowa znaczeniu dla średniowiecza), można przyjąć, że po północnej stronie była kolegiata a po południowej kościół parafialny.
X. Froelich pomylił kolegiatę z kościołem parafialnym
w Grudziądzu. W związku z tym , że polska historiografia opiera się na polskim bryku dzieła X. Froelicha, napisanym przez ks. Jakuba Fankidejskiego i opublikowanym w l. 80 XIX w. w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego, inni księża np. Kujot, Łęga, Mańkowski, przeszli do porządku dziennego, że diecezja chełmińska w średniowieczu nie miała kolegiaty. Biskup chełmiński miał zamek w Lubawie.
Tak istotny błąd pioniera badań , popełniony w 1868 r., jest nadal bezkrytycznie powielany przez środowisko akademickie i nie tylko w trzeciej dekadzie XXI w.
Czy kiedyś naukowcy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przeanalizują ten ewidentny błąd?

Rozplanowanie zabudowy przy katedrze w Chełmży było identyczne jak w przypadku zamku kapituły pomezańskiej w Kwidzynie, zespolonym z katedrą.
W Grudziądzu to samo, kolegiata i równoległa do niej zabudowa mieszkalna

Zob. T.2 od s. 862

http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/862
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Marek Szajerka
Honorowy


Dołączył: 12 Kwi 2009
Posty: 466

PostWysłany: Sro Sie 02, 2023 10:15 am    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Opis rezydencji kanoników katedralnych w Chełmży Z tej średniowiecznej rezydencji pozostała tylko katedra.

Inwentarz dóbr kapituły katedralnej chełmińskiej w XVII – XVIII w.


https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/11939/edition/24277/content

Inwentarz jest również pod tym adresem
https://polona.pl/item-view/fd4ef270-dd55-4baf-9957-23fecaca3731?page=8

Opis rezydencji kanoników katedralnych w Chełmży, s. 69-72 w XVII w.

Poszczególne elementy rezydencji zwane były w XVII w kamienicami.
We wstępie s. III, ks. A. Mańkowski napisał:

Były własnością kapituły także domy mieszkalne (curie) dla kanoników rezydujących oraz domy wikariuszów z innemi zabudowaniami. Ile było kuryj nie wiadomo, opisy bowiem z różnych lat poporównywane ze sobą nie daja dostatecznej podstawy do identyfikacji. Takim w ogólnych zarysach rozwój stanu posiadania i uposażenia rolnego kapituły chełmińskiej od XV do XVIII wieku.


W tych zdaniach jest odpowiedź , dlaczego prawie 100 lat temu nie zidentyfikowano zamku kanoników chełmińskich w Grudziądzu. Dzieło X. Froelicha o powiecie grudziądzkim z 1868 r. było i jest tak sugestywne, że badacze nie szukali tam rezydencji kanoników. Natomiast kolegiatę uznano, jako kościół parafialny, który zaczęto budować w latach 80. XIII w.
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Kujawsko-Pomorskie -> Mury miejskie Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Możesz dodawać załączniki na tym forum
Możesz ściągać pliki na tym forum