Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska

[Becik]

Początki kasztelanii rogozińskiej przypadają najpewniej na połowę XII wieku, a więc na okres powstania nowego grodu na lewym brzegu Wełny (u wyjścia Małej Wełny z Jeziora Rogozińskiego) udokumentowanego badaniami archeologicznymi. Pod koniec I połowy XIII wieku Rogoźno było siedzibą dobrze funkcjonującej kasztelanii, potwierdza to dokument z roku 1248 w którym wymieniony jest kasztelan Gniewomir - "Gneomir castelanus de Rogozna".
Znajdujący się tu zamek powstał na reliktach grodu kasztelańskiego, w obrębie rynny jeziornej na południowym brzegu Małej Wełny w pobliżu jej wyjścia z jeziora Rogozińskiego. W XVI wieku był to obiekt dwuczłonowy złożony z zamku właściwego i sąsiadującego z nim przygródka. Przygródek od jeziora oddzielał cmentarz przy kościele ś. Wita. Zachowane źródła nie dają podstaw do określenia formy średniowiecznego założenia. Pozwalają one sądzić, że warownia składała się wtedy z drewnianych budynków w konstrukcji szkieletowej zaś zabudowania otaczał drewniany parkan i fosa. Jest to jednak jedynie przypuszczenie gdyż nie da się także wykluczyć, ze reliktem średniowiecznej zabudowy jest wielka murowana może niegdyś i sklepiona piwnica zlokalizowana pośrodku zamkowego dziedzińca, którą w początkach drugiej połowy XVI wieku określono jako "stara".Przypuszczać też można, że w obrębie zabudowy zamku już przed 1420 rokiem funkcjonował kaplica. W XV wieku zamek i przygródek otoczony był parkanem, a zamek właściwy od lądu oddzielała fosa. Drewniana i szkieletowa zabudowa skupiona była przy ogrodzeniu. Główny piętrowy dom zamkowy zajmował północną część dziedzińca. Drugi budynek wznosił się od południa. Centrum dziedzińca zajmowała już wspomniana murowana piwnica. W sąsiedztwie domu wielkiego chyba juz poza parkanem wznosiła się kuchnia. Także na przygródku w 1557 roku znajdowało sie kilka budynków drewnianych jak i wzniesionych w konstrukcji szkieletowej. Lustracja zamku z lat 1628-1632 informuje, że warownia utrzymała swój obronny charakter, nadal otaczał ja parkan a prowadzące doń wrota były "...porządne i warowne..." W obrębie zabudowy pojawił się nowy i duży, być może drewniany budynek mieszkalno-rezydencjonalny. Był to gmach piętrowy z gankami komunikacyjnymi. Lustracja nie wspomina już o przygródku. Zmiany te były efektem prac dokonanych przez Michała Sokołowskiego. Nie wiadomo kiedy dokonano przebudowy, możliwe jednak iż prace te zostały wymuszone zajazdem na dobra rogozińskie w 1581 roku. W krótce jednak zamek zaniedbano tak, ze w połowie XVII wieku zanotowano "dwór i folwarkowe budynki przy mieście Rogoźnie będące funditus są od wielu lat spustoszone". W efekcie rezydencje starostwa przeniesiono do Gościejewa, a na miejscu zrujnowanych budowli zamkowych wzniesiono karczmę ze stajnię. Zamek w Rogoźnie jest niezachowany w terenie.

[Sylwia]

[Becik]

tu stał zamek