Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska
Forum miłośników średniowiecznych fortyfikacji (zał. 05 Lis 2007)
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Jeziorany - grodzisko?

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Warmińsko-Mazurskie -> Zagadkowe obiekty
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11818
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Czw Cze 12, 2008 2:54 pm    Temat postu: Jeziorany - grodzisko? Odpowiedz z cytatem

(dawniej Zybork, niem. Seeburg, prus. Azarāins) - miasto w powiecie olsztyńskim, położone nad rzeką Symsarną, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Jeziorany

Święta Góra położona nad nieistniejącymi już brzegami osuszonego w XIX wieku Jeziora Krokowskiego, 3 km na południowy zachód od Jezioran, w pobliżu wsi Lekity. Wzgórze wyraźnie dominuje nad krajobrazem (179 m n.p.m.). Jak uważają autorzy Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wydanego w 1882 roku, była to okolica "bardzo obronna z powodu jezior wielu, gór i lasów pobliskich", a biorąc również pod uwagę dość dobre miejscowe gleby, wydaje się, że były to wystarczające powody, aby teren ten już od wczesnego średniowiecza (a jak potwierdzają ostatnie odkrycia archeologiczne, prawdopodobniej i wcześniej) był dosyć gęsto - jak na owe czasy - zaludniony. Najstarszą wymienioną w dokumentach osadą w tych okolicach jest wieś Tłokowo, która dała nazwę całemu rejonowi, zwanemu w akcie lokacyjnym Jezioran z 1338 roku Tłokownią. Jak się wydaje, Tłokowo było jednym z pierwszych miejsc osadnictwa chrześcijańskiego w południowej Warmii. Liczne ślady wskazują jednak na to, że teren był wcześniej zaludniony przez pogańskie plemiona, a dokładniej przez plemię Bartów. Jak wynika z analizy odkryć archeologicznych oraz przekazów pisarzy starożytnych, w pierwszych wiekach naszej ery wyodrębniły się trzy zespoły ludnościowe zamieszkujące dorzecza Niemna, Pregoły , Pasłęki, aż po ujście Wisły. W wiekach VII i VI miało miejsce ostateczne ukształtowanie się wspólnot Galindów, Estów i Sudawów, będących zaczątkową formą związków plemiennych. W późniejszych wiekach wspólnoty te dały początek kolejnym plemionom; z grupy galindzkiej wykształciły się plemiona Galindów, Sasinów i Bartów, z grupy estyjskiej powstały plemiona Sambów, Skalowów, Nadrowów, Natangów, Warmów, Pomezanów i Pogezanów, natomiast grupa sudawska dała początek Jaćwieży. Warto zaznaczyć, że nazwa Prusowie odnosiła się początkowo jedynie do plemion estyjskich, a w historiografii średniowiecznej rozciągnięta została na Galindę, Barcję i Ziemię Sasinów (Jaćwingowie zawsze odróżniani byli od Prusów).
Interesujący nas teren zamieszkały ludy wspólnoty galindzkiej. Ziemie Sasinów i Galindów leżały w bezpośrednim sąsiedztwie Mazowsza, dlatego też były one wyjątkowo narażone na skutki ciągłych starć zbrojnych na pograniczu polsko-pruskim, wskutek czego w pierwszych wiekach drugiego tysiąclecia tereny te niemal zupełnie się wyludniły. Jedynym przedstawicielstwem z grupy galindzkiej pozostało plemię Bartów zamieszkujące ziemie na prawym brzegu Łyny. Okolice dzisiejszych Jezioran należały do południowego skrawka terytorium Bartów, czyli do tak zwanej Małej Barcji. Odkrycia archeologiczne potwierdzają, że na tych terenach w czasie czternastowiecznej kolonizacji chrześcijańskiej były staropruskie osady zwane polami, skupiające się w kręgu jezior wokół dzisiejszych miast: Reszla, Jezioran i Barczewa. Z powodu działań wojennych, które obejmowały terytorium Bartów, w zasadzie przez całą drugą połowę XIII wieku (podbój ziem przez Krzyżaków i pacyfikacje kolejnych powstań pruskich) kolonizacja ziem Małej Barcji właściwie zaczyna się na początku XIV wieku (w latach 1310-1350 w komorostwie jeziorańskim lokowano osiem wsi, a w drugiej połowie XIV wieku kolejnych 11). Zaznaczyć należy, iż uważa się, ze w pierwszej fazie kolonizacji wsie i miasta zakładano przeważnie w miejscach, gdzie wcześniej istniały osady pruskie, natomiast w drugiej fazie kolonizacji znacznie częściej lokowano osady na tak zwanym "surowym korzeniu". między innymi z tego też powodu niepodważalnym wydaje się być fakt, ze okolice Jezioran w czasach pogańskich były znacznym skupiskiem ludności i z tym faktem należy wiązać historię Świętej Góry.
W pobliżu Świętej Góry znajduje się inne wzniesienie, gdzie znajdujemy ślady istniejącej w tym miejscu średniowiecznej warowni. Fakt ten potwierdzają również cytowani wcześniej autorzy Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich: "Obok w pobliżu znajduje się druga góra, po której jeszcze wyraźniej można poznać, że zamek miała". Nestor polskiej turystyki, Mieczysław Orłowicz, w wydanym po raz pierwszy w 1922 roku Ilustrowanym przewodniku po Mazurach Pruskich i Warmii pisał: "W sąsiedztwie jest druga góra ze śladami dawnej obronności". Ale przejdźmy do samej Świętej Góry, zwanej także Piękną Górą lub Pogańską Górą. Prawdopodobnie jest to pozostałość po staropruskich mieszkańcach tych ziem (nie zachowała się żadna wzmianka o późniejszym wykorzystaniu tego wzniesienia). Zagadką pozostaje jednak jej pierwotne przeznaczenie. Czy było to grodzisko-warownia? Czy też było to miejsce kultu religijnego pogańskiego ludu? I chociaż nikt dotychczas zajął się odszyfrowaniem tej zagadki, to zdania opisujących wzgórze są podzielone. We współczesnych przewodnikach turystycznych określa się je jako miejsce kultu religijnego Prusów. Podobnie wzniesienie opisuje Orłowicz: "3 km na zachód od Jezioran, koło Lekit (Lekitten) wznosi się tzw. Święta Góra (179 m), gdzie miała stać niegdyś świątynia pogańska starych Prusów. Rozległy stad widok na miasto i okolicę. Zachowały się tu jeszcze wały i rowy, a o tej górze krążą liczne legendy". Natomiast Słownik geograficzny Królestwa polskiego i innych krajów słowiańskich przypisuje jej zgoła inna rolę: "Od dawna też były Jeziorany za starych pogańskich Prusaków zaludnione i obwarowane. Teraz jeszcze opowiadają sobie o zamkach tutejszych zaczarowanych i o górze, którą święta zowią, albo zamczyskiem. Leży ona niedaleko za miastem ponad Jeziorem Krokowskim, obecnie osuszonym. Można dość dobrze rozpoznać, że tu kiedyś stał zamek obronny, i po szczątkach wałów zachowanych i po fosach wydrążonych i cegłach, kamieniach przy oraniu wydobywanych". I jeśli oczywiście żadnej z powyższych analiz nie można uznać za w pełni wiarygodną historycznie, to tym bardziej frapujące jest poznanie przeszłości wzgórza, odkrycie roli, jaką pełniło w czasach staropruskich. Pomocnymi w rozwikłaniu tej zagadki nie wydają się również być miejscowe opowieści o Pięknej Górze, które oprócz przekazu, że jest to miejsce szczególne, nie niosą właściwie żadnych historycznych ech z przeszłości.
Mając na uwadze liczne elementy zabudowy wydobywane podczas prac polowych, wydaje się, że nie powinno sprawiać trudności odkrycie śladów, które wskazałyby ostatecznie na rolę, jaką w przeszłości pełnił Piękna Góra. Przeprowadzenie nawet powierzchownych prac archeologicznych powinno przynieść oczekiwane rezultaty i dostarczyć powyższych dowodów (zauważyć należy, iż część ze współcześnie występujących na wzgórzu śladów fortyfikacji jest pozostałością umocnień z okresu pierwszej wojny światowej). Sprawa oczywiście, jak w przypadku większości prac archeologicznych, jest pilna, ponieważ z każdym rokiem ewentualne bezcenne ślady przeszłości bezpowrotnie giną. Odnalezienie na Świętej Górze szczątków staropruskiego grodu lub miejsca kultu religijnego Prusów pewnie nie będzie taka rewelacją jak odkrycie przez Ekspedycję Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii nauk w 1992 roku, w pobliskim Tłokowie, śladów osadnictwa sprzed 9000 lat, lecz z pewnością dostarczy cennych informacji na temat staropruskich mieszkańców tych ziem oraz przysporzy Jezioranom kolejnej atrakcji turystycznej.
autor:Krystyna Banasiuk i Zbigniew Sadza(źr:http://www.jeziorany.com.pl)
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Warmińsko-Mazurskie -> Zagadkowe obiekty Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Możesz dodawać załączniki na tym forum
Możesz ściągać pliki na tym forum