|
Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Forum miłośników średniowiecznych fortyfikacji (zał. 05 Lis 2007)
|
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
Autor |
Wiadomość |
Becik Rada Królewska
Dołączył: 05 Lis 2007 Posty: 11718 Skąd: Warszawa
|
Wysłany: Sob Lut 21, 2009 7:27 pm Temat postu: Jelenia Góra |
|
|
Data uzyskania praw miejskich przez Jelenią Górę pozostaje nieznana, można jednak przyjąć, że założona wówczas osada od początku uzyskała miejski status i rozplanowanie przestrzenne, otrzymując nazwę Hirschberg.
Pierwsze obwarowania miejskie miały zapewne postać wału zakończonego palisadą. Bardzo prawdopodobne jest, iż już w XIII w. miasto było otoczone również suchą fosą. Pierwsze mury kamienne Jelenia Góra otrzymała najprawdopodobniej dopiero w pierwszej połowie XIV w. Może o tym świadczyć wzmianka w dokumencie z 1341 r., w którym książę Henryk jaworski zezwolił na wybudowanie karczmy „poza murami miejskimi” (extra muros civi), choć samo to określenie może się równie dobrze odnosić do konstrukcji kamienno-ziemnej, jak i całkowicie murowanej. Współcześnie zachowane fragmenty dawnych obwarowań datowane są bowiem przez badaczy dopiero na początek XV w. Nie ma jednak żadnej pewności, że wcześniej nie istniały tu, choćby we fragmentach, kamienne obwarowania. W 1500 r. opisywano już Jelenią Górę jako małe miasto, ale za to wybornie obwarowane. „Śląski panegiryk”, autorstwa jeleniogórzanina Pankracego Geiera, wydany w 1521 r., wyraźnie zaznacza, że miasto posiadało podwójne mury obronne, otoczone fosą, a do każdej bramy wiódł most zwodzony.
Pierwotnie powstał mur wewnętrzny, znacznie wyższy od zewnętrznego. Miał on do 8 metrów wysokości, a jego grubość na koronie sięgała 1,5 metra. U podstawy był oczywiście grubszy. Wzdłuż całej jego długości znajdowały się otwory strzelnicze, do których dostęp zapewniał specjalny chodnik i drewniane pomosty. Ponadto w murze znajdowały się półkoliste lub cylindryczne basteje, które przewyższały mur przeciętnie o 3 metry. Ich liczba zmieniała się w różnych okresach i wynosiła od 24 do 36. Znajdowały się więc od siebie w odległości od 20 do 30 metrów. Basteje te nie tylko wzmacniały cały mur konstrukcyjnie, ale przede wszystkim umożliwiały ostrzeliwanie z boku wrogów wdzierających się na mury. Przed murem wewnętrznym, w odległości od 5,5 do 7,5 metra, znajdował się młodszy i niższy mur zewnętrzny. Posiadał on zaledwie 2,5 metra wysokości, a grubość jego murów nie przekraczała 0,6 metra. W nim także znajdowały się basteje, wybiegające znacząco poza główną linię, ale było ich dużo mniej niż w murze wewnętrznym, bo zaledwie 9. Jednak ich konstrukcja, jak i otwory strzelnicze, przystosowane były już do broni palnej, która pojawiła się na szerszą skalę na początku XV w. Przed tym murem znajdowała się sucha fosa. Nie było to jednak zbyt łatwa przeszkoda do przejścia, gdyż rów ten miał od 13 do 16 metrów szerokości, a jego głębokość wahała się od 5,5 do 6,5 metra, co z pewnością uniemożliwiało podciągnięcie tu machin oblężniczych, a także znacznie opóźniało szturm piechoty, zwłaszcza obciążonej bronią i drabinami. Forsującego fosę przeciwnika można była dość łatwo zabić lub ranić, eliminując skutecznie. W XVII w. na przedmurzu dodatkowo pojawiły się umocnienia ziemne lub kamienno-ziemne, w postaci szańców i transzei przystosowanych do broni palnej, zwłaszcza dział.
Najsłabszym elementem każdych umocnień są zawsze bramy, będące naturalną i oczywiście niezbędną, przerwą w jednolitym obwarowaniu. Dlatego też były one zawsze przedmiotem szczelnej troski, a ich konstrukcji i sposobom zabezpieczeń poświęcano znacznie więcej uwagi niż pozostałym częściom obwarowań. W Jeleniej Górze były trzy bramy miejskie. Na zachodzie Brama Zamkowa (Burgtor), na końcu ulic Jasnej i Grodzkiej, na wschodzie Brama Wojanowska (Schildauertor), na końcu ul. Marii Konopnickiej i na południu Brama Ulicy Długiej (Langgassentor), na końcu ul. Długiej. Od północy Jelenia Góra nie posiadała bramy, gdyż z tej strony znajdowała się wysoka skarpa rzeki Bóbr, uniemożliwiająca zbudowanie dogodnego dojazdu, a jednocześnie stanowiąca dodatkowe zabezpieczenie miasta przed atakiem. Żadna z bram miejskich nie zachowała się do dziś, bo stojąca na początku ul. 1 Maja Brama Wojanowska zbudowana została w 1763 r. i nigdy nie miała funkcji obronnych, a jedynie porządkowe. Każda z bram chroniona była wysoką wieżą. Wieża Zamkowa nadal stoi, a więc dzisiaj naocznie możemy przekonać się o jej rozmiarach i wyglądzie, choć zmieniały się one w ciągu wieków. Wieża ta zawaliła się np. w 1549 r., po czym ją odbudowano, a w XIX w. została odremontowana, ale równocześnie mocno ją przebudowano. Średnica wieży w przyziemiu wynosi 7,57 metra, a grubość jej murów przekracza tu 1,5 metra. Część walcowa wieży posiada wewnątrz 5 kondygnacji. Na trzecim i czwartym piętrze znajdują się otwory strzelnicze w kształcie krzyża. Przy wieży znajdował się budynek bramny, a pod nim dwie zamykane bramy, oddalone od siebie o 17 metrów, zabezpieczone dodatkowo kratą oraz mostem zwodzonym. Podobne zabezpieczenia znajdowały się przy Bramie Wojanowskiej. Jej wieżę obronną również możemy podziwiać do dnia dzisiejszego. Do gałki na dachu ma ona ponad 34 metry wysokości. Jej średnica ma 7,2 metra, przy czym mur posiada grubość od 2,5 na dole do 1,5 metra na wyższych kondygnacjach. Dodatkowo tutejszą bramę ochraniała, daleko wysunięta na przedpole, basteja, w której z czasem urządzono kaplicę św. Anny. Nie zachowała się tylko Wieża Bramy Ulicy Długiej, a to założenie bramne było najciekawsze z wszystkich trzech wiodących do miasta. Sama wieża posiadała nietypową sylwetkę, gdyż u góry była szersza niż na dole. Jej średnica wynosiła 7,2 metra, wysokość zaś dochodziła co najmniej do 30 metrów. Wieża ta nie była jedynym zabezpieczeniem bramy. Chronił ją bowiem barbakan, zajmujący niegdyś znaczną część obecnego pl. Niepodległości. Mury miejskie straciły swoje znaczenie obronne w końcu XVIII w. i wówczas też zaczęto je powoli rozbierać, zwłaszcza w miejscach, w których przeszkadzały one w rozwoju miasta. Ostateczna decyzja o rozbiórce jeleniogórskich obwarowań zapadła w 1862 r. Do dziś zachowały się tylko niewielkie odcinki murów miejskich i związanych z nimi budowli. (źr:http://www.jeleniagora.pl za Ivo Łaborewicz - Z jeleniem przez 9 wieków – wyimki z historii Jeleniej Góry (5)).
Brama Wojanowska i Baszta Wojanowska – stanowiły część średniowiecznego kompleksu obronnego który strzegł drogi do Wojanowa. Lochy pełniły funkcję więzienia. W 1480 r. wieża wskutek silnego wiatru zawaliła się grzebiąc 5 osób. Szybko ją odbudowano dodając zegar i kopułę z latarnią i w takim stanie przetrwała do dziś. Brama, zwana Wojnowską, którą strzegła owa wieża znajdowała się u wylotu obecnej ul. Konopnickiej. Wyburzono ją w 1755 roku, a obrys uwidoczniono w bruku ciemniejszą kostką. W roku 1756 postawiono tutaj barokową bramę spełniającą funkcję porządkowo-rogatkową. Na filarach umieszczono herby: pruski, śląski, miejski oraz inskrypcję. W 1869r. bramę rozebrano i przeniesiono do koszar przy ul. Obrońców Pokoju. Po renowacji w 1998 roku wróciła na dawne miejsce.
Miasto w XVIII wieku
próba rekonstrukcji miasta i zamku w XV wieku według S.Firszta
|
|
Powrót do góry |
|
|
czcibor Hetman wielki koronny
Dołączył: 09 Lut 2010 Posty: 1188 Skąd: Poznań
|
Wysłany: Pon Sie 24, 2015 7:09 pm Temat postu: |
|
|
Autopsja 15 siepnia 2015.
Wieża bramy zamkowej. W czerwonym klocku przyklejonym do wieży można nocować w bardzo przyzwoitych warunkach, z wyjściem na dach i wieżą prawie na wyciągnięcie ręki.
Baszta grodzka
XVI wieczna basteja pełniąca funkcję kaplicy obronnej, przyklejona do wieży bramy wojanowskiej.
_________________ http://lucivo.pl/ |
|
Powrót do góry |
|
|
kalos70 Honorowy
Dołączył: 19 Maj 2010 Posty: 418 Skąd: Lublin
|
Wysłany: Nie Lut 19, 2017 1:03 am Temat postu: |
|
|
Foto z 06.2016.
|
|
Powrót do góry |
|
|
wislak7770 Kasztelan
Dołączył: 26 Mar 2013 Posty: 782 Skąd: Tarnów
|
Wysłany: Sob Cze 06, 2020 5:16 am Temat postu: |
|
|
Kaplica św. Anny - dawna basteja murów miejskich
Cytat: | Kaplica św. Anny, formalnie należy do parafii pw. św. św. Erazma i Pankracego, ale stanowi autonomiczny obiekt, który przed wiekami pełnił naprzemiennie funkcję sakralną w okresie pokoju, a obronną – w czasie licznych wojen. Świadczą o tym m.in. tzw. otwory kluczowe – kamienne obramowania strzelnic. Przechodnie często przypisują kaplicy stojącą obok wieżę, co jest nieporozumieniem, bowiem jest ona osobną budowlą, Basztą Bramy Wojanowskiej, związana jest tylko wspólnym murem, nie ma jednak między tymi obiektami żadnego przejścia. |
Źródło: https://jeleniagora.naszemiasto.pl/kaplica-sw-anny-jest-juz-po-remoncie/ar/c4-1560565 |
|
Powrót do góry |
|
|
Becik Rada Królewska
Dołączył: 05 Lis 2007 Posty: 11718 Skąd: Warszawa
|
Wysłany: Sro Sie 11, 2021 9:58 pm Temat postu: |
|
|
sierpień 2021
Basteja z bramą Wojanowską
Baszta Grodzka
Wieża bramy Zamkowej
fragment wykorzystanych w zabudowie ciągu murów na ul. Jeleniej
i od ul. Fortecznej
|
|
Powrót do góry |
|
|
|
|
|
|
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Możesz dodawać załączniki na tym forum Możesz ściągać pliki na tym forum
|
Załóż bezpłatnie forum phpbb2 lub phpbb3 na Forumoteka.pl
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
|