|
Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Forum miłośników średniowiecznych fortyfikacji (zał. 05 Lis 2007)
|
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
Autor |
Wiadomość |
Becik Rada Królewska
Dołączył: 05 Lis 2007 Posty: 11718 Skąd: Warszawa
|
Wysłany: Pią Sty 11, 2008 8:49 pm Temat postu: Chełmża |
|
|
Chełmża prawa miejskie otrzymała w 1251 roku od Krzyżaków (zdobyta przez nich w 1233 roku) i tym samym należy do jednych z najstarszych miast pomorskich.
Obok kościoła św. trójcy zachował się jedyny fragment muru miejskiego z przejściem. Niestety nie udało mi się niczego więcej na temat obwarowań Chełmży znaleźć.
Ostatnio zmieniony przez Becik dnia Pią Sty 30, 2009 7:31 pm, w całości zmieniany 1 raz |
|
Powrót do góry |
|
|
lothar79 Dworny
Dołączył: 20 Lis 2008 Posty: 30
|
Wysłany: Pią Lis 21, 2008 9:05 pm Temat postu: |
|
|
No to pozwolę sobie nieco pomóc...
Cytat: | Prawdopodobnie pierwszy etap budowy kamienno-ceglanych murów obronnych miasta z basztami i podnoszonymi bramami 29 rozpoczęto w czasach następcy Wernera, biskupa Henryka (1292 - 1301)30. Hipotetycznie można też założyć. że budowę systemu umocnień chełmżyńskich - w jego głównym założeniu (tj. mury z basztami okalające miasto ze wszystkich stron oraz bramy miejskie) zakończono podczas rządów kolejnego biskupa Hermana (1303 - 1311), znanego m.in. z rozpoczęcia budowy murowanego kościoła św. Jakuba w Toruniu czy zamku pod Wąbrzeźnem. Jedynym znanym nam i wielce prawdopodobnym widokiem jest rycina miasta, znajdująca się na mapie Prus z 1542 r.
Widoczne na tej rycinie mury obronne zamykają południowo-wschodnią część miasta, od strony Jeziora Chełmżyńskiego. Kolejne informacje o murach pochodzą z opisu Chełmży pastora Krzysztofa Hartknocha, wzmiankującego o resztkach murów otaczających Chełmżę oraz zapiski pochodzące z XVII wiecznych akt kapituły katedralnej.
Późniejsze losy murów chełmżyńskich jak i ich stan nie są jak dotąd znane. Można tylko domniemywać, że doznawały uszczerbku w czasach wojennych, po czym były naprawiane. Wiadomo jednak, że istniały do połowy XIX wieku, bowiem właśnie wtedy - zapewne ok. 1862, władze miasta zadecydowały o ich rozebraniu. Jedną z ostatnich wzmianek jest opis fragmentów murów chełmżyńskich autorstwa L. Baczko, wspominający o zbudowaniu ich z kamienia polnego oraz o ich wysokości (30 stóp) i szerokości (3 stóp). Do miasta prowadziły w zasadzie dwie bramy: Toruńska od południa i Grudziądzka od północy. Trzecią. pośledniejszą, bramą była tzw. Brama Boczna, prowadząca w kierunku Miałkusza ku łąkom i stodołom miejskim. W murach, szczególnie od strony jeziora były też z pewnością przebite niewielkie furty umożliwiające dostęp rybakom do łodzi i rzemieślnikom miejskim do czerpania wody pitnej i tej niezbędnej w procesie produkcyjnym (m.in. produkcja piwa, działalność rzeźni i garbarni).
Mury miejskie, szczególnie przy miejscach szczególnie narażonych na atak były wzmacniane basztami, o których zachowały się nikłe informacje. O takiej formie architektonicznej wzmiankują inwentarze dóbr kapituły, opisujące jedną z takich murowanych baszt, krytej dachówką, przy murze w pobliżu katedry.
Dostęp do miasta ograniczały też fosy napełnione wodą, zasilaną z lokalnych cieków wodnych. a od południa mur chroniły bezpośrednio wody jeziora . Jeszcze na przełomie XIX i XX wieku były czytelne ślady po fosie przy kościele św. Mikołaja i św. Trójcy.
|
cytat pochodzi z :
Piotr BIRECKI „Dzieje sztuki w Chełmży” , Chełmża 2001, str. 15-17
(Wydawca: Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Juliana Prejsa w Chełmży Rynek 4)
Pozdrawiam serdecznie |
|
Powrót do góry |
|
|
Becik Rada Królewska
Dołączył: 05 Lis 2007 Posty: 11718 Skąd: Warszawa
|
Wysłany: Pią Lis 21, 2008 9:14 pm Temat postu: |
|
|
Z Chełmży ciężko było znaleźć cokolwiek , jest to jedyny znany widok miasta otoczonego murami? Posiadasz może plan średniowiecznego układu miasta? |
|
Powrót do góry |
|
|
lothar79 Dworny
Dołączył: 20 Lis 2008 Posty: 30
|
Wysłany: Pią Lis 21, 2008 9:38 pm Temat postu: |
|
|
Rycina 1, której nie zamieszczałem, przedstawia powyższy szkic, ale w bardzo prymitywny sposób. Myślę, że jest to właśnie "schemat wyjściowy", na podstawie którego ktoś opracował dokładniejszy rysunek przedstawiony powyżej.
Pytałeś o średniowieczny układ miasta. Przedstawia go rycina 3 w tej samej pozycji książkowej:
Pozdrawiam serdecznie |
|
Powrót do góry |
|
|
Marek Szajerka Honorowy
Dołączył: 12 Kwi 2009 Posty: 465
|
Wysłany: Wto Sie 01, 2023 10:45 pm Temat postu: |
|
|
W przypadku planu Chełmży widać, jak na dłoni błąd niemieckiego badacza Grudziądza Xavera Froelicha. W Chełmży, tak, jak w Grudziądzu, po przeciwstawnych stronach były kościół katedralny ze skrzydłem mieszkalnym dla kanoników katedralnych oraz na drugim krańcu miasta kościół parafialny.
W 1243 r. biskupstwo misyjne w Prusach zostało podzielone na mniejsze diecezje, w tym chełmińską i pomezańską. W 1255 r. biskup pomezański Ernest w drodze zamiany oddał Grudziądz Krzyżakom i swoją siedzibę przeniósł do Kwidzyna. Kontrolę kościelna nad Grudziądzem przejął biskup chełmiński Heidenrik. Planował fundację kolegiaty w Wąbrzeżnie, ale fundacja upadła. Sprawę wyjaśnia przejęcie kościoła św. Mikołaja w Grudziądzu.
W związku z tym, że w świetle faktów historycznych Grudziądz jest pierwowzorem dla katedr ( w szerokim tego słowa znaczeniu dla średniowiecza), można przyjąć, że po północnej stronie była kolegiata a po południowej kościół parafialny.
X. Froelich pomylił kolegiatę z kościołem parafialnym
w Grudziądzu. W związku z tym , że polska historiografia opiera się na polskim bryku dzieła X. Froelicha, napisanym przez ks. Jakuba Fankidejskiego i opublikowanym w l. 80 XIX w. w Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego, inni księża np. Kujot, Łęga, Mańkowski, przeszli do porządku dziennego, że diecezja chełmińska w średniowieczu nie miała kolegiaty. Biskup chełmiński miał zamek w Lubawie.
Tak istotny błąd pioniera badań , popełniony w 1868 r., jest nadal bezkrytycznie powielany przez środowisko akademickie i nie tylko w trzeciej dekadzie XXI w.
Czy kiedyś naukowcy z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu przeanalizują ten ewidentny błąd?
Rozplanowanie zabudowy przy katedrze w Chełmży było identyczne jak w przypadku zamku kapituły pomezańskiej w Kwidzynie, zespolonym z katedrą.
W Grudziądzu to samo, kolegiata i równoległa do niej zabudowa mieszkalna
Zob. T.2 od s. 862
http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_II/862 |
|
Powrót do góry |
|
|
Marek Szajerka Honorowy
Dołączył: 12 Kwi 2009 Posty: 465
|
Wysłany: Sro Sie 02, 2023 10:15 am Temat postu: |
|
|
Opis rezydencji kanoników katedralnych w Chełmży Z tej średniowiecznej rezydencji pozostała tylko katedra.
Inwentarz dóbr kapituły katedralnej chełmińskiej w XVII – XVIII w.
https://kpbc.umk.pl/dlibra/publication/11939/edition/24277/content
Inwentarz jest również pod tym adresem
https://polona.pl/item-view/fd4ef270-dd55-4baf-9957-23fecaca3731?page=8
Opis rezydencji kanoników katedralnych w Chełmży, s. 69-72 w XVII w.
Poszczególne elementy rezydencji zwane były w XVII w kamienicami.
We wstępie s. III, ks. A. Mańkowski napisał:
Były własnością kapituły także domy mieszkalne (curie) dla kanoników rezydujących oraz domy wikariuszów z innemi zabudowaniami. Ile było kuryj nie wiadomo, opisy bowiem z różnych lat poporównywane ze sobą nie daja dostatecznej podstawy do identyfikacji. Takim w ogólnych zarysach rozwój stanu posiadania i uposażenia rolnego kapituły chełmińskiej od XV do XVIII wieku.
W tych zdaniach jest odpowiedź , dlaczego prawie 100 lat temu nie zidentyfikowano zamku kanoników chełmińskich w Grudziądzu. Dzieło X. Froelicha o powiecie grudziądzkim z 1868 r. było i jest tak sugestywne, że badacze nie szukali tam rezydencji kanoników. Natomiast kolegiatę uznano, jako kościół parafialny, który zaczęto budować w latach 80. XIII w. |
|
Powrót do góry |
|
|
|
|
|
|
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Możesz dodawać załączniki na tym forum Możesz ściągać pliki na tym forum
|
Załóż bezpłatnie forum phpbb2 lub phpbb3 na Forumoteka.pl
Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group
|