Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska
Forum miłośników średniowiecznych fortyfikacji (zał. 05 Lis 2007)
 
 FAQFAQ   SzukajSzukaj   UżytkownicyUżytkownicy   GrupyGrupy   RejestracjaRejestracja 
 ProfilProfil   Zaloguj się, by sprawdzić wiadomościZaloguj się, by sprawdzić wiadomości   ZalogujZaloguj 

Wałcz - palisady

 
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Zachodniopomorskie
Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat  
Autor Wiadomość
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11818
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Wto Mar 31, 2009 9:28 pm    Temat postu: Wałcz - palisady Odpowiedz z cytatem

miasto i gmina, siedziba władz powiatu wałeckiego oraz wiejskiej gminy Wałcz

W 1368 roku na mocy układu zawartego przez Kazimierza Wielkiego i Ottona VIII Leniwego gród Wałcz został przyłączony do Polski. Król potwierdził także przywilej miejski dla Wałcza, a w zamku osadził swojego starostę. Miasto było już wtedy otoczone wałami z palisadą. Miasto w kwietniu 1378 roku spłonęło doszczętnie, wraz z otaczającym je ostrokołem i kościołem.
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
Becik
Rada Królewska


Dołączył: 05 Lis 2007
Posty: 11818
Skąd: Warszawa

PostWysłany: Pon Wrz 13, 2010 11:01 pm    Temat postu: Odpowiedz z cytatem

Przekazy źródłowe niewiele mówią o umocnieniach miasta. Położone na terenie naturalnie trudno dostępnym mogło czuć się stosunkowo bezpieczne. Z lakonicznych wzmianek w niektórych dokumentach (m.in informacja w kronice Jana z Czarnkowa o pożarze Wałcza z roku 1378, który .....całe owo municypium z blankami i kościół zupełnie zniszczył) należy sądzić, ze miasto posiadało jakie umocnienia obronne, zapewne drewniane palisady. Ponieważ Wałcz był położony między jeziorami, fosa ze wszystkich stron zbędna. Znajdowała się tylko przy stronie wschodniej (przed Bramą Młyńską wzdłuż dzisiejszych ulic Wąskiej i Łowińskiego) i zachodniej, łącząc dwa jeziora. Dodatkowym utrudnieniem terenowym od strony wschodniej było rozlewisko jezior z podwójnym korytem Młynkówki. Za fosami na skraju znajdowała się palisada, która otaczała całe miasto. Zapewne była wzmocniona w dolnej części kamieniami i ubitą gliną.

Umocnienia obronne miasta z Brama Młyńską - wyobraźnia Leszka Majewskiego


Wałcz posiadał świetne możliwości obronne ponieważ nieprzyjaciel mógł atakować miasto w zasadzie tylko z jednej strony - z zachodniej albo wschodniej. trudniej było atakować naraz z dwóch stron, ponieważ aby to zrobić trzeba było obejść jedno z jezior otaczających miasto, a nie było to rzeczą łatwą. Ponieważ już dzisiaj nie ma żadnych śladów umocnień obronnych i nie przeprowadzono do tej pory badań archeologicznych w tym zakresie dlatego trudno jest ustalić dokładnie, jakie to były umocnienia i w jakim miejscu przebiegały. Analizując ukształtowanie terenu w mieście, warunki naturalne otoczenia miejskiego oraz plan miasta z 1810 roku można w przybliżeniu określić domniemane miejsce fortyfikacji obronnych. Pomocna jest tutaj analogia do zabudowy innych miast, o których wiedza o umocnieniach obronnych jest większa.
Wydaje się, że od strony wschodniej umocnienia przebiegały od j. Zamkowego miedzy ulicami Wąską, a Kościelną, na skraju największego wzniesienia terenu i skręcały w kierunku skrzyżowania ul. Wąskiej z ul. Kilińszczaków, gdzie stała brama miejska zwana Bramą Młyńską (Wschodnią). Za takim przebiegiem umocnień miasta, które stanowiły zarazem jego granicę przemawiają fakty:
- ul. Wąska jest tutaj obwodową, która jak w większości miast nie powstała bezpośrednio na miejscu umocnień ale przebiegała równolegle do nich po zewnętrznej stronie
- teren między ul. Wąską, a Kościelną znacznie się wznosi, a ul. Wąska leży u podnóża wzniesienia na którym znajdowało sie miasto. Stromość wzniesienia można zaobserwować na istniejącym przejściu łączącym te dwie ulice
- wody jez. Zamkowego w przeszłości podchodziły do podnóża wzniesienia na którym było miasto, ul. Wąska była brzegiem jeziora

Stroma uliczka łącząca ul. Wąską z ul. Kościelną i wyżej z ul. Papieża Jana XXIII. Mogła ona dawniej służyć jako przejście przez umocnienia obronne dla łączności z zamkiem (zd. z roku 1969)


Brama Młyńska nazwana tak od położonego w sąsiedztwie Młyna na Młynkówce znajdowała się niewątpliwie na skrzyżowaniu ulic Wąskiej i Łowińskiego z Kilińszczaków, a nie jak przypuszczają niektórzy historycy na skrzyżowaniu ul. Kościuszkowców z Kilińszczaków. Wskazują na to
fakty:
- ul. Kilińszczaków w kierunku rynku (pl. Wolności) od skrzyżowania z ul. Wąską i Łowińskiego, wyraźnie się zwęża, w odróżnieniu od swojego poprzedniego przebiegu. Może to świadczyć o starszej zabudowie tego odcinka ulicy jako wchodzącej w zabudowę starego miasta

Skrzyżowanie Kilińszczaków z Wąską i Łowińskiego, na którym widoczne jest zwężenie ulicy. tutaj znajdowała się Brama Młyńska. Na dalszym planie rynek, obecnie pl. Wolności


- Wzniesienie po którym biegnie ul. Kilińszczaków, na odcinku od ul. Kościuszkowców do ul. Wąskiej i Łowińskiego, wznosi się stosunkowo łągodnie w odróżnieniu od sąsiedniego terenu, który jest stromy. ta łagodnie wznosząca się ul. Kilińszczaków to nic innego jak podjazd do bramy miasta i samego wzniesienia, a nie u jego podnóża
- W warunkach ukształtowania terenu, na którym lokowało się miasto, uzasadniony był sens lokalizacji bramy jak i całych umocnień obronnych na skraju wzniesienia, a nie u jego podnóża
- Nielogiczne wydaje się lokowanie tej bramy na początku ul. Kilińszczaków, w rejonie skrzyżowania z ul. Kościuszkowców, w bezpośrednim sąsiedztwie dawnego podwójnego koryta Młynkówki. Takie rozwiązanie lokalizacji bramy zmuszałoby do innego przebiegu umocnień od strony wschodniej, pogarszającego znacznie walory obronne. W tej sytuacji fortyfikacjami obronnymi musiałaby być otoczona tzw Góra Burmistrzowska, która nie była zabudowana, nie przedstawiała więc uzasadnienia obrony, a podrażałaby znacznie koszty budowy umocnień. Ponadto od strony południowej do tej części ulicy podchodził brzeg jez. Zamkowego i rejon ten też nie posiadał żadnej zabudowy.
- Linia przebiegu ulic Wąskiej i Łowińskiego świadczy, ze maja one charakter ulic obwodowych zewnętrznych i przebiegających wokół wschodnich umocnień obronnych miasta. ulice te to dawny brzeg jeziora i koryto fosy z mostem zwodzonym przy bramie.

Ul. Łowińskiego, widok od ul. Kilińszczaków i dawnej Bramy Młyńskiej. Przebieg jej wyraźnie sie obniża w kierunku dawnego rozlewiska jez. Raduń i Mlynkówki. Po lewej stronie znajdowały się fortyfikacje obronne, po prawej Góra Burmistrzowska na której w I poł. XVII zlokalizowano kolegium jezuickie. zd. z 1969 roku.


Staszica i dalej Szczęśliwa, wchodząca w prawo w opadającą ul. Łowińskiego. Po prawej stronie za widocznymi budynkami przebiegały umocnienia obronne miasta od strony północnej. Ulice te były zalane rozlewiskami jez. Raduń i Mlynkówki, zd. z 1969 roku


Podwyższony teren przy skrzyżowaniu ulic Miłej z Piastowska i Kilińskiego. Tutaj umocnienia obronne skręcały w kierunku południowym biegnąc wzdłuż zaplecza widocznych budynków, zd. z 1969 roku


Dalsze umocnienia biegły od Bramy Młyńskiej po zachodniej stronie ul Łowińskiego. Po stronie wschodniej pozostawała Góra Burmistrzowska na której mieściły się ogrody burmistrza. Ulica ta wyraźnie się obniża w swej końcowe części, skręcając półkolem w ul. Szczęśliwą. Ulica ta i jej przedłużenie ul. Staszica były także ulicami obwodowymi przebiegającymi po zewnętrznej stronie umocnień miasta. Dawniej były one zalane rozlewsikiem jeziora Raduń i rzeczki Młynkówki. Umocnienia obronne w tej części miasta biegły po skraju widocznego jeszcze dzisiaj wzniesienia między ulicami Szczęśliwą i Staszica, a placem Wolności i ul. Kilińskiego.
Trudniej jest ustalić przebieg umocnień warownych od strony zachodniej. Małe różnice terenowe nie pozwalają na jednoznaczne wytyczenie ich położenia. Wydaje się jednak, biorąc od uwagę przebieg ulic i linii obronnej miasta od strony północnej i południowej oraz ówczesny poziom wód jezior, że należy je umiejscowić z jednej strony między ulicami Miłą, Jasną i Zamkową, które były ulicami obwodowymi biegnącymi po zewnętrznej stronie miasta, a z drugiej strony ul. Piastowską i Papieża Jana XXIII, które były ulicami obwodowymi po wewnętrznej stronie miasta. Na tej linii fortyfikacji w rejonie dzisiejszej ul. Zdobywców Wału Pomorskiego znajdowała się druga brama miejska, zwana Wysoką. przed nią znajdowała się fosa (połączenie j. Raduń z j. Zamkowym) na której był most zwodzony.

Ul. Piastowska i jej przedłużenie ul. Papieża Jana XXIII, jako ulice obwodowe po wewnętrznej stronie miasta. po prawej stronie przebiegały umocnienia obronne, zd. z 1969 roku


Skrzyżowanie ul. Zdobywców Wału Pomorskiego z ul. Zamkową i Jasną (widok od ul. Zamkowej). W obniżeniu ul. Jasnej widoczne jez. Raduń, które w przeszłości zalewało jej dolną część. Po prawej stronie przebiegała linia umocnień miasta, zd. z 1969 roku.


Ul. Zdobywców Wału Pomorskiego, na dalszym planie plac Wolności z kościołem św. Mikołaja. W tym rejonie znajdowała się Brama Wysoka (Zachodnia). W poprzek ulicy przebiegała fosa łącząca dwa jeziora na której znajdował się most zwodzony. Po lewej stronie drogi, od j. Raduń zachowało się wyraźne obniżenie terenu zabezpieczone widoczna barierką, ślad dawnej fosy. zd. z 1969 roku


Od strony południowej przebieg pasa nie jest trudno ustalić. Zachowało się dobrze zbocze wznisienia widoczne od jez. Zamkowego, którego brzegi w tamtych czasach oblewały jego podnóże.

Wał ziemny, część dawnych umocnień miasta od strony południowej, oblany wodami jez. Zamkowego. Na górze wału znajdowała się palisada obronna, zd. z 19689 roku


Fortyfikacje przebiegały po skraju wzniesienia, między ulica Papieża Jana XXIII, a brzegiem jez. Zakowego, równolegle do tej ulicy. Ulica ta zatacza w tym miejscu półkole, tak jak przebiegały w jej sąsiedztwie umocnienia obronne. W dalszym swym przebiegu pas umocnień łączył się skośnie z fortyfikacjami wschodnimi miasta w rejonie ul. Wąskiej.
Oprócz dwóch wymienionych bram z miasta wiodło wiele przejść o różnym przeznaczeniu. Miasto z zamkiem łączyło wspomniane już przejście od ul. Kościelnej i kościoła św. Mikołaja do ul. Wąskiej, które wychodziło na ul. Sadową i Orlą - wiodącymi do zamku. Natomiast w północnej części miasta było przejście przez rzeczkę Młynówkę na Górę Mniszą (dziś Gimnazjum nr 2) gdzie znajdował się cmentarz miejski.

przebieg umocnień obronnych miasta z uwzględnieniem wód jezior na poziomie 11 mnpm na niesiony na planie miasta z 1810 roku

opracowanie:Leszek Jóźwik
Powrót do góry
Ogląda profil użytkownika Wyślij prywatną wiadomość Wyślij email
Wyświetl posty z ostatnich:   
Napisz nowy temat   Odpowiedz do tematu    Forum Zamki, dwory obronne, mury miejskie, grodziska Strona Główna -> Zachodniopomorskie Wszystkie czasy w strefie EET (Europa)
Strona 1 z 1
Skocz do:  
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Możesz dodawać załączniki na tym forum
Możesz ściągać pliki na tym forum